(NI DANG SAMSON-GARCIA)

ISINUSULONG ni Senador Risa Hontiveros ang imbestigasyon sa pagpapalayas sa ilang Aetas at iba pang indigenous communites sa itinayong New Clark City sa Tarlac.

“Pinagmalaki natin ang mga katutubong kultura sa opening ng SEA Games sa New Clark City pero tinatanggalan naman natin sila ng lupa at kabuhayan,” saad ni Hontiveros.

Sa kanyang Senate Resolution No. 257, hiniling ni Hontiveros sa Senate Committee on Cultural Communities na magsagawa ng imbestigasyon ‘in aid of legislation’ sa may 15,000 local farmers at 20,000 Aeta at Abelling indigenous communities na naapektuhan ng proyekto sa ilalim ng Bases Conversion Development Authority or BCDA.

“Development should not come at the expense of the rights and welfare of indigenous communities and of the environment. Hindi tunay ang pag-unlad kung may paglabag ito sa karapatan ng mga katutubo at ng kalikasan,” dagdag ni Hontiveros.

Sa impormasyon, noong Nobyembre ay inisyuhan ng BCDA ng eviction notice sa Aeta families ng Barangay Aranguren, Capas, Tarlac para sa konstruksyon ng kalsada mula Clark International Airport patungong NCC.

Ipinaalala naman ni Hontiveros na ang mga indigenous communities ay protektado sa ilalim ng Republic Act No. 8371, o Indigenous People’s Rights Act (IPRA).

“The difficulty of obtaining official documents to prove ownership has impeded the capacity of our indigenous people to protect their lands,” Hontiveros explained. “This is a failure of the bureaucracy and not of IP communities,” diin ng senador.

Batay pa anya sa record, nag-apply na rin ng Certificates of Ancestral Domain Titles o CADT ang Aeta Community noong 1999, 2014 at noong 2019 para sa 18,000 hectares sa Capas, Tarlac.

Nanindigan naman ang BCDA na dumaan sila sa tamang proseso kabilang na ang pagkonsulta sa Capas local government at nag-alok din anya sila ng financial assistance package na P300,000 kada ektarya o P30 kada square meter.

Iginiit naman ni Hontiveros na hindi sapat ang financial compensation.

“We need to understand that it is not just homes and livelihood that are being taken away from them. For IP communities, their cultural identity is tied to their lands. Ang lupa nila, extension ng pagkatao nila ‘yan at hindi lang basta-basta kinukuha at binabayaran,” diin pa nito.